زبان بدن

به مطالعه جنبه های ارتباطی اشاره و حرکات بدن جنبش شناسی می گویند .

این مطالعات و تحقیقات  بر روی حالت بدن ، حرکت دستها و پاها ، بازوها ،تنه و حرکات بدنی متمرکز است .پیام حاصله از این نوع رفتار را زبان بدن می نامند. شایان ذکر است که واژه زبان بدن یا همان Body language  از منظر علمی صحیح نمی باشد زیرا پیا مهای ارسالی یک نظام زبانی را شکل نمی دهد .(  زبان اشاره ای ناشنوایان از این قضیه مستثنی است )

 به واقع با استفاده از این واژه در خصوص این علم مبالغه شده است . افراد در تعاملات اجتماعی خود به صورت خود آگاه و ناخود آگاه از حرکات بدنی متعددی استفاده می کنند . ژست ،معمولا به معنی حرکات ارادی است ،که فرد به وسیله دست ها ، پاها و سایر بخشهای بدن به منظور انتقال پیام مورد استفاده قرار می دهد .  در صورتی که برون ریزی عواطف مسئله متفاوتی است و جنبه غیر ارادی ( ناخودآگاه ) دارد.در بخش رفتار غیر کلامی کارکردهای رفتار غیر کلامی را بررسی کردیم  .  در  واقع بیشتر این کارکردها از طریق حالات بدن فرد منعکس می شود و توجه به آنها ما را در تفسیر یک حالات بدنی یاری می کند ، اما مسئله مهم در مورد مطالعه و تفسیر رفتار جنبشی ، محیط ، موقعیت ، فرهنگ ، تربیت ، خاستگاه های جغرافیای و قومی ، موقعیت اجتماعی و شیوه های آموزشی فرد یا افراد می باشد .

در مطالعه جنبش شناسی نظریه پردازان یا رویکرد  ساختاری دارند ویا رویکرد متغییر ظاهری ، دررویکرد ساختاری ارتباطات یک نظام سازمان یافته بوده و فرض بر این است که این نظام ، مستقل از رفتارهای خاص فرد است که در تعامل خاصی شرکت می کند . در واقع پژوهشگران بر این باورند که تمام رفتارهای فرضی از لحاظ اجتماعی آموخته می شود و ارزش ارتباطی دارند . بیرویسل یکی از معروفترین نظریه پردازان ، رویکرد ساختاری است. در مقابل رویکرد متغییر ظاهری که توسط نظریه پردازان و پژوهشگران دیگر مطرح می شود آنها بین رفتار های ذاتی و مادرزادی و رفتارهای کسب شده توسط فرد به دلیل تعاملات اجتماعی و تاثیرات فرهنگ و محیط قائلند .

در ادامه مطالب ابتدا به بررسی منشاء ژست ها ، نحوه برون ریزی عواطف از طریق بدن ، تفاوت های فرهنگی در این مقوله ، نگرش های بین فردی و نحوه آنالیز آن می پردازیم .

انواع اشارات و حرکات

انسان ها از حرکات و اشارات مختلفی برای انتقال پیام و همچنین برون فکنی عواطف استفاده می کنند . این اشارات به پنج نوع  ، علامت ها ، نمایش گرها ، کنترل کننده ها،حالت های نمایشی تاثیرگذار و تنظیم کننده ها تقسیم می شوند.

علامت ها :

به اشارات مستقل از گفتار علامت ها گفته می شود . علامت ها نسبت به سایر رفتار های غیر کلامی ، بیشتر با ارتباطات کلامی همراه هستند.از ویژگیهای دیگر علامت ها داشتن برگردان دقیق کلامی است ، همچنین در بیشتر مواقع آگاهانه به کار گرفته می شوند و از نظر اجتماعی مانند یک زبان آموخته می شوند .علامت ممکن است در فرهنگهای مختلف دارای معانی مختلفی باشند ،به همین دلیل معمولا اشاره ها باید در محدوده متن جامعه و فرهنگ تفسیر شود.

نمایش گرها:

اشارات و حرکاتی که به وضوح گفتار کمک می کنند . این رفتارها معمولا آگاهانه صورت می گیرند ، نمایش گرها به تنهایی فاقد معنی مشخصی هستند .

نمایش گرها به چهار دسته زیر تقسیم می شوند :

1-    اشاره ای  که با مرجع یا توضیح گفتاری ارتباط دارد .

2-    اشاره ای که رابطه ی بین منبع با مرجع یا توضیح گفتاری را نشان می دهد.

3-    اشاره ای که کلام یا پیام گفتاری را در مکالمه ها ، تایید ،برجسته یا بر آن تاکید می کند.

4-    اشاره ای که به سازمان دهی ، مدیریت یا راهنمایی منبع مکالمه کمک می کند.

کنترل کنندها :

اشارات وحرکات بدنی که به همراه نشانه های چشمی و آوایی به حفظ و کنترل تعامل بین گوینده وشنونده در حین گفتگو می پردازند ، کارکرد اصلی کنترل کننده ها در واقع کنترل جایگزینی ارتباط در حین مکالمه است .

حالت های نمایشی تاثیر گذار :

این اشارات و حرکات واکنش های هیجانی شخص را با توجه به بافت زمینه نشان داده و آن را تقویت می کند. این اشارات حتی اگر فرد آن را سرکوب کند بازهم قابل رویت وتفسیر است زیرا زمانی هم که ما ازآن آگاهیم این رفتار به صورت ناخودآگاه بروز می کند، مانند تکان خوردن زانو و لرزش دست در هنگام ترس.

تنظیم کننده ها :

رفتار های ناخودآگاه ( غیر عمدی) که در واکنش به بی حوصلگی یا اضطراب بروز کرده و یا با احساسات منفی نسبت به خود و دیگران ،ارتباط دارد.

محققان تنظیم کننده ها را به سه بخش خود تنظیم کننده ها (فرد به بخشی از اندام خود دست می زند) ، تنظیم کننده های معطوف به یادگیری (یک مکانیسم دفاعی در برابر سایر تعامل ها ) و تنظیم کننده های متمرکز به شی (دستکاری ناخودآگاه یک شی ) تقسیم می کنند.

نویسنده : میثم ایران پناه